Tên lửa hành trình Kh-101 (Х-101) là một trong những vũ khí chiến lược ‘chính xác – tầm xa – tàng hình’ chủ lực của Nga, được sử dụng rộng rãi trong các cuộc tấn công vào Ukraine.
Ngày 26/5, Nga đã huy động 10 máy bay ném bom Tu-95MSM thực hiện một cuộc tấn công quy mô lớn bằng tên lửa hành trình Kh-101, nhằm vào các mục tiêu tại Ukraine.
Với các đặc điểm công nghệ tiên tiến, Kh-101 không chỉ là một phương tiện tấn công mà còn đóng vai trò chiến thuật trong việc làm suy yếu hệ thống phòng không của đối phương.
Trong bối cảnh các cuộc xung đột cường độ cao tái định hình cách tiếp cận tác chiến hiện đại, tên lửa hành trình Kh-101 đã nổi lên như một trong những công cụ răn đe và tấn công tầm xa chủ lực của Nga.
Thiết kế khí động học tối ưu và công nghệ tàng hình
Kh-101 được phát triển từ cuối những năm 1990, chính thức đưa vào biên chế quân đội Nga từ năm 2013 nhằm thay thế dòng tên lửa Kh-55 cũ. Tên lửa có chiều dài khoảng 7,5 mét, trọng lượng phóng hơn 2,2 tấn, được tối ưu hóa để bay hành trình ở độ cao thấp, chỉ từ 30 đến 70 mét so với mặt đất, nhằm tránh bị radar phát hiện.
Tên lửa chống tăng Bulat 9M134: Bước nhảy vọt công nghệ giúp Nga thay đổi cuộc chơiVỏ ngoài của Kh-101 được phủ vật liệu hấp thụ sóng radar (RAM), kết hợp với thiết kế thân thuôn dài và phần cánh có thể xếp gọn, giúp giảm đáng kể diện tích phản xạ radar. Đây là một trong những đặc điểm khiến Kh-101 được phương Tây ví như “tên lửa hành trình tàng hình thế hệ mới”.
Kh-101 sử dụng tổ hợp dẫn đường quán tính (INS) kết hợp với hệ thống vệ tinh GLONASS và thiết bị hiệu chỉnh quang – điện tử ở pha cuối. Ngoài ra, theo nguồn tin từ TASS và TopWar, Kh-101 có thể được cập nhật tọa độ mục tiêu giữa hành trình bay, giúp thích ứng với mục tiêu di động hoặc mục tiêu được tái xác định.
Độ sai lệch mục tiêu (CEP) được đánh giá ở mức dưới 7 mét, một con số ấn tượng cho tên lửa có tầm bắn lên đến 5.500km. Điều này cho phép Kh-101 tiêu diệt hiệu quả các mục tiêu kiên cố như sở chỉ huy, nhà máy năng lượng, sân bay và trung tâm liên lạc.
Kh-101 có thể mang nhiều loại đầu đạn: từ đầu nổ phân mảnh – nổ mạnh, xuyên phá bê tông đến đầu đạn nhiệt áp. Tổng khối lượng đầu đạn dao động từ 400 đến 960kg. Một biến thể của Kh-101 là Kh-102, được thiết kế để mang đầu đạn hạt nhân chiến lược, điều này khiến tổ hợp Kh-101/102 trở thành một phần trong bộ ba răn đe hạt nhân Nga.
Điểm đặc biệt của Kh-101 là khả năng được triển khai từ các máy bay ném bom chiến lược như Tu-95MS và Tu-160. Với tầm bay hơn 5.000km. Tổ hợp này cho phép Nga tấn công các mục tiêu ở châu Âu, Trung Đông hoặc khu vực châu Á – Thái Bình Dương mà không cần phải đưa máy bay xâm nhập vào không phận đối phương.
Mỗi máy bay Tu-160 có thể mang 12 quả Kh-101 trong khoang trong, trong khi Tu-95MS có thể mang 8 tên lửa trên các giá treo ngoài, tạo ra khả năng “mưa tên lửa” tấn công đồng loạt vào các mục tiêu chiến lược.
Từ chiến dịch quân sự ở Syria đến các đợt tấn công hạ tầng quân sự tại Ukraine, Kh-101 đã chứng minh tính hiệu quả trên chiến trường thực tế. Tuy nhiên, theo điều tra của tờ Financial Times và Meduza, nhiều tên lửa Kh-101 bị thu giữ cho thấy sự hiện diện của hàng chục linh kiện điện tử do các công ty Mỹ và châu Âu sản xuất, như Texas Instruments, Analog Devices và STMicroelectronics. Điều này đặt ra câu hỏi về mức độ nội địa hóa trong công nghiệp quốc phòng Nga, đặc biệt trong bối cảnh bị cấm vận công nghệ.
Mặc dù Kh-101 là vũ khí khó bị phát hiện, nhưng các hệ thống phòng không tầm xa như Patriot PAC-3, SAMP/T hay các tổ hợp phòng không tầm gần (SHORAD) hiện đại vẫn có thể đánh chặn nếu phát hiện sớm. Tuy nhiên, việc Kh-101 thường được sử dụng kết hợp với “mồi nhử” như UAV hoặc máy bay điện tử khiến việc đánh chặn trở nên khó khăn hơn.
Kh-101 là biểu tượng cho xu thế vũ khí “chính xác – tầm xa – tàng hình” trong tác chiến hiện đại. Với việc kết hợp linh hoạt giữa nền tảng phóng trên không và công nghệ dẫn đường tiên tiến, Kh-101 đang giữ vai trò then chốt trong chiến lược tấn công ngoài vùng phủ sóng phòng không đối phương của Nga. Dù còn nhiều tranh cãi xoay quanh nguồn gốc linh kiện, nhưng không thể phủ nhận Kh-101 là một trong những tên lửa hành trình hiệu quả nhất hiện nay của Nga cũng như trên thế giới.
