Intel “giảm cân”, tái cấu trúc để sinh tồn

<!—->Ngay cả khi nỗ lực cắt giảm 15,000 nhân sự của CEO Pat Gelsinger được xem là “khó khăn nhất”, nó vẫn chưa đủ để ngăn con tàu Intel chìm trong thua lỗ. Giờ đây, dưới sự chèo lái của vị thuyền trưởng mới Lip-Bu Tan, Intel đang bước vào cuộc “đại phẫu” còn quyết liệt hơn: sa thải thêm hàng chục ngàn nhân viên để đạt mục tiêu lợi nhuận. Đây không còn là việc “cắt tỉa cành lá” đơn thuần, mà là bước đi muộn màng và đau đớn, nhằm xử lý hậu quả của nhiều năm “phát phì” do các thương vụ sáp nhập thiếu kiểm soát và cấu trúc vận hành cồng kềnh đã trở thành gánh nặng.

Tái cấu trúc – Bước đi muộn màng

Công bằng mà nói, Pat chỉ chi mạnh cho bán dẫn chứ không mua sắm bừa bãi như CEO tiền nhiệm. Việc thâu tóm vẫn diễn ra dưới triều đại của ông nhưng ít ỏi hơn nhiều. Pat cũng thấy được sự “phát tướng” của Intel và cũng đồng ý hãng cần phải tái cấu trúc mạnh mẽ. Những “cành lá” nào thừa thãi thì phải “cắt tỉa”, rõ nhất như các dự án đốt tiền không hồi kết như XPU, oneAPI của Raja. Trong 2024, Pat đã làm công việc mà ông nhận là “khó khăn nhất trong sự nghiệp” chính là sa thải 15.000 nhân sự Intel, nhằm cắt giảm tối đa chi phí hoạt động.

Ai đi ai ở là cả vấn đề khi tái cấu trúc doanh nghiệp

Nhưng kể cả như thế cũng chưa đủ để doanh nghiệp này hết lỗ. Intel vẫn tiếp tục chi nhiều hơn mức họ thu về được. Và các cổ đông hết sức không vui, đặc biệt khi họ đã quen “ăn ngon” suốt cả thập kỷ.

Hết Q1 năm nay, Intel thay thuyền trưởng mới – Lip-Bu Tan. Vị doanh nhân gốc Hoa với mục tiêu mọi sản phẩm phải đạt 50% lợi nhuận biên dường như rất vừa lòng đẹp ý các cổ đông. Nôm na thì nó như kiểu con bạn học ngành gì cũng được, quan trọng tốt nghiệp là phải làm ra tiền, chứ không phải bằng treo đầy nhà nhưng vẫn ngửa tay xin tiền đổ xăng! Nghe cũng hợp lý đúng không nào?

Nhưng nói thì dễ hơn làm và dù sao, Lip-Bu chỉ mới nắm quyền được một quý nên chúng ta chưa có gì rõ ràng để “phán xét”. Trước mắt chỉ có thể dựa vô bức tâm thư “Bước theo con đường đúng” (Steps in the Right Direction) mà ông gửi tới toàn thể nhân viên Intel vừa mới đây. Dĩ nhiên ai làm lãnh đạo chả cho cách của mình là đúng, phải không?

Nếu như quyết định cắt giảm 15.000 con người là “khó khăn nhất đời” Pat, thì mục tiêu 24.000 tiếp theo của Lip-Bu còn gây chấn động sâu sắc hơn nữa. Trong tầm nhìn của Lip-Bu, Intel đang quá thừa thãi nhân sự và thực tế đấy là kết quả của hàng chục phi vụ sát nhập doanh nghiệp xảy ra từ thời Brian/Bob. Ở giai đoạn cao trào nhất 2022, Intel có gần 132.000 nhân sự và sau quyết định “khó khăn nhất”, tập đoàn “phát phì” này vẫn còn gần 109.000 người. Con số nhân viên khổng lồ này đồng thời dẫn tới chi phí vận hành cực cao và Lip-Bu đề ra mục tiêu là tới hết 2025, Intel buộc phải “giảm cân” còn 75.000 người – tức giảm gần 1/2 so với 3 năm trước!

Sa thải một nửa tập đoàn kể cả nói miệng cũng đã thấy khó. Nó không khác gì bạn chặt cái cây ra làm đôi và kỳ vọng phần còn lại vẫn “ổn”. Vậy Lip-Bu dự tính sẽ “cắt lá tỉa cành” như thế nào?

Cái gốc của lỗ chồng lỗ

Rất nhiều năm trước, mình từng thắc mắc tại sao AMD và nhiều công ty khác đều hụt hơi khi chạy đua công nghệ bán dẫn nhưng Intel vẫn có thể đều bước định luật Moore như một lẽ tất yếu? Intel có bí quyết gì mà hãng khác không có? Đáp án là xây dựng mạng lưới fab sản xuất thật lớn. Trên thực tế khi Intel (hoặc TSMC lẫn Samsung) triển khai một node bán dẫn mới, họ không áp dụng với tất cả mọi fab mà chỉ một vài fab nào đấy, các fab còn lại vẫn sản xuất trên node cũ.

Không chỉ máy in litho, mọi thiết bị sản xuất chip đều đắt đỏ

Lẽ cơ bản vì không phải khách hàng nào cũng có điều kiện mua ngay những con chip thế hệ mới nhất, dòng sản phẩm cũ vẫn có thị trường và vì thế, vẫn cần làm ra chúng để “phủ” các kênh phân phối. Lý do kế cũng hết sức hiển nhiên – thiết bị máy móc dùng cho node mới cũng cần phải đặt mua từ Nikon, Canon, ASML, TEL, AppliedMicro… Họ chưa cung cấp đủ vật tư thì các fab còn lại chưa thể “lên đời”. Lý do sau cùng là bản chất của luật kinh doanh – ai cũng muốn chóng hoàn vốn các chi phí bỏ ra ban đầu để thu lời. Nếu cứ “lên đời” nhanh quá thì thời gian sinh lời không có nhiều.

Đây chính là lý do mà AMD sau cùng đã bỏ cuộc trong cuộc đua bán dẫn – trước khi tách ra GlobalFoundries, AMD chỉ có duy nhất 1 fab sản xuất ở Dresden (Đức). Ngoài yếu tố khách quan của việc nghiên cứu node mới có thể gặp những trục trặc ngoài dự tính, AMD nằm ở thế “kẹt” mỗi khi muốn “lên đời” một công nghệ mới. Nếu “lên nhanh” thì các sản phẩm cũ sẽ phải ngưng sản xuất, thời gian quay vòng vốn không đủ. Còn “lên chậm” thì sản phẩm mới không đủ sản lượng để lấp được các kênh phân phối. Nhìn chung càng về lâu dài, AMD càng đuối sức và kết cục như ta đã rõ.

Tổ hợp fab sản xuất chip duy nhất của AMD trước khi giao lại cho GlobalFoundries

Nhưng nói thế không có nghĩa Intel miễn dịch hoàn toàn với việc xoay vòng vốn lên đời fab. Có một bài toán kinh tế rất đặc trưng là khi anh dồn quá nhiều tài nguyên cho một dòng sản phẩm/trang thiết bị sản xuất, về lâu dài nó trở thành một dạng “sức ì quán tính” khiến cho việc thay đổi sang cái khác trở nên khó khăn. Intel từng gặp chuyện này khi chuyển sang 14 nm.