Thunderbolt 5 với băng thông đối xứng 80 Gbps và bất đối xứng tới 120 Gbps đã trở nên cần thiết cho nhu cầu kết nối hiệu năng cao hiện tại, đặc biệt là các luồng công việc đòi hỏi băng thông cực lớn. Những tập tin media độ phân giải siêu cao (8K, 10K hay thậm chí 16K) đang dần trở nên phổ biến trong ngành sản xuất phim ảnh, hậu kỳ. Bên cạnh đó là sự phức tạp của các mô hình AI cục bộ, cũng như yêu cầu độ trễ thấp trong những giải đấu eSports chuyên nghiệp, khiến cho Thunderbolt 4 với 40 Gbps dần hụt hơi.
Sự xuất hiện của các dòng vi xử lý như Intel Arrow Lake tích hợp sẵn controller Thunderbolt 5 “Barlow Ridge”, hay các thế hệ card đồ họa mới như RTX 50 Series với cổng DisplayPort 2.1 đã hình thành hệ sinh thái phần cứng hoàn chỉnh để khai thác sức mạnh của chuẩn kết nối mới. Thị trường màn hình cũng sôi động với các mẫu 4K tần số quét trên 240 Hz, màn hình 8K… đã buộc phải có những sợi cáp chuyên dụng như Belkin Connect Thunderbolt 5 và UGREEN 8K/16K. Cáp kết nổi chuẩn mới, hiệu năng cao đã trở thành 1 phần không thể thiếu trong hệ sinh thái Thunderbolt 5, đặc biệt là khi kết hợp cùng hub như CalDigit Element 5.
Cuộc đua tam mã
Cuộc đua giữa Thunderbolt, DisplayPort và HDMI nổi lên do nhu cầu băng thông và tốc độ cao trong thời hiện đại. Từng giao thức có con đường riêng để phát triển thay vì cạnh tranh trực tiếp để loại bỏ nhau. Đầu tiên, Thunderbolt 5 vẫn ở vị thế hàng đầu về tính đa dụng và hiệu năng. Thunderbolt 5 là giải pháp tất cả trong một, chỉ với 1 cổng USB Type-C duy nhất mà cho phép truyền dữ liệu tốc độ siêu cao, xuất tín hiệu ra nhiều màn hình độ phân giải lớn, kết nối mạng ngang hàng và cung cấp năng lượng sạc lên tới 240 W. Nếu bạn cần 1 hệ sinh thái phục vụ không chỉ công việc mà còn giải trí, vừa gọn gàng, vừa mạnh mẽ lại có tính linh hoạt cao, Thunderbolt 5 là câu trả lời chính xác.
Còn HDMI 2.1 tiếp tục thống trị lĩnh vực giải trí gia đình và console gaming. Dù có băng thông thấp hơn DisplayPort 2.1 nhưng HDMI 2.1 vẫn là chuẩn kết nối không thể thiếu trên TV, máy chiếu, hệ thống âm thanh vòm (soundbar, AV receiver) cũng như console (PlayStation 5 và Xbox Series X). Nhờ những tính năng độc quyền (eARC, ALLM, VRR) tích hợp sâu trong hệ sinh thái, HDMI 2.1 sẵn sàng mang lại trải nghiệm tối ưu cho nhu cầu giải trí.
Tính tới hiện tại là nửa cuối 2025, thị trường không tìm kiếm 1 chuẩn kết nối duy nhất để thay thế cho tất cả. Thay vì vậy, chính người dùng sẽ tự lựa chọn công nghệ phù hợp nhất với hệ sinh thái thiết bị và nhu cầu cụ thể. Bạn là nhà sáng tạo nội dung với hệ sinh thái Apple – câu trả lời là Thunderbolt 5; nhưng nếu bạn hay chơi game trên PC thì DisplayPort 2.1 là lựa chọn đúng đắn; trong khi đó thuần console hãy hướng tới HDMI 2.1.
Controller Intel Barlow Ridge
Thunderbolt 5 được xây dựng dựa trên nền tảng của USB4 Version 2.0 với trái tim điều khiển là controller “Barlow Ridge” của Intel, ra mắt hồi cuối năm 2024. Con chip Barlow Ridge sử dụng cho thiết bị ngoại vi có mã JHL9480, còn trên mainboard là JHL9580. Điểm nổi bật nhất của Thunderbolt 5 là cấu trúc băng thông linh hoạt. Ở chế độ tiêu chuẩn, Thunderbolt 5 cung cấp băng thông đối xứng 80 Gbps (40 Gbps truyền và 40 Gbps nhận đồng thời trên 2 cặp lane), gấp đôi so với Thunderbolt 4.
Tuy nhiên đó chưa phải là tất cả, đối với những tác vụ đòi hỏi băng thông video cực lớn, tính năng Bandwidth Boost sẽ vào cuộc. Bandwidth Boost cho phép cấu hình lại các lane để cung cấp băng thông bất đối xứng lên đến 120 Gbps theo 1 hướng (truyền) và 40 Gbps theo hướng còn lại (nhận). Thunderbolt 5 cũng ứng dụng công nghệ mã hóa tín hiệu PAM-3 (Pulse Amplitude Modulation with 3 Levels). Thay vì chỉ sử dụng 2 mức tín hiệu (0 và 1) như mã hóa NRZ truyền thống, PAM-3 sử dụng 3 mức tín hiệu, cho phép truyền 1.5 bit dữ liệu trên mỗi chu kỳ xung.
Thunderbolt 5 tăng gấp đôi thông lượng dữ liệu PCIe từ 32 Gbps (Gen 3 x4) lên 64 Gbps (Gen 4 x4). Nâng cấp này cực kỳ quan trọng, giải quyết triệt để tình trạng nghẽn cổ chai khi sử dụng các ổ SSD NVMe gắn ngoài hiệu năng cao hoặc các eGPU thế hệ mới, cho phép thiết bị hoạt động ở ngưỡng hiệu năng gần với khi cắm trực tiếp vào mainboard.
Chuẩn hiển thị mới nhất – DisplayPort 2.1 – được tích hợp hoàn toàn vào Thunderbolt 5. Điều này giúp Thunderbolt 5 có khả năng xử lý tín hiệu video cao cấp, cho phép bạn kết nối, xuất hình ảnh ra nhiều màn hình 4K @ 144 Hz hoặc 1 màn hình 8K chỉ với 1 sợi cáp USB Type-C gọn gàng. Bên cạnh đó, Thunderbolt 5 được nâng cấp lên USB Power Delivery 3.1, yêu cầu các thiết bị phải hỗ trợ cấp nguồn tối thiểu 140 W và tùy chọn lên đến 240 W. Thunderbolt 5 đủ sức để cung cấp năng lượng cho laptop thông thường, laptop chơi game hay cả dòng máy trạm di động “đói điện”.
DisplayPort 2.1
Quảng cáo
Tương tự như Thunderbolt 5, DisplayPort 2.1 cũng loại bỏ cơ chế mã hóa 8b/10b (hiệu suất 80%) của các thế hệ trước. Thay vào đó, DisplayPort 2.1 sử dụng mã hóa 128b/132b, đạt hiệu suất lên tới ~97%. Nâng cấp này giúp tối ưu hiệu suất mã hóa, từ tổng băng thông 80 Gbps, tốc độ truyền dữ liệu thực tế (data rate) có thể đạt tới 77.37 Gbps.
Để đạt được các độ phân giải cực cao như 16K @ 60 Hz hoặc 8K @ 120 Hz với đầy đủ 10 bit màu, băng thông 80 Gbps của DisplayPort 2.1 vẫn chưa đủ. Những lúc này, chúng ta phải cần tới công nghệ DSC (Display Stream Compression) 1.2a hỗ trợ. DSC là thuật toán nén tín hiệu video được VESA công nhận là “visually lossless”, tức là mức suy hao chất lượng không thể nhận biết được bằng mắt thường trong hầu hết các điều kiện xem thông thường. DSC 1.2a nén tín hiệu với tỷ lệ lên đến 3:1, cho phép truyền tải những tín hiệu video rất lớn này qua 1 kết nối DisplayPort 2.1 duy nhất.
HDMI 2.1
Không tập trung vào cạnh tranh trên đường đua băng thông tối đa như Thunderbolt 5 và DisplayPort 2.1, HDMI 2.1 nhắm tới các tính năng tối ưu cho hệ sinh thái giải trí gia đình. HDMI 2.1 chỉ có băng thông 48 Gbps, khá khiêm tốn so với mức 80 Gbps, nhưng với nhu cầu giải trí tại gia (TV, console), chuẩn này vẫn đủ sức đáp ứng, kể cả 8K @ 60 Hz và 4K @ 120 Hz.
HDMI 2.1 tập trung vào mảng âm thanh và gaming. Tính năng eARC (Enhanced Audio Return Channel) có nâng cấp lớn so với chuẩn ARC cũ. eARC tăng băng thông âm thanh từ ~1 Mbps lên đến 37 Mbps, cho phép truyền tải các định dạng âm thanh không nén như 5.1/7.1 LPCM. Ngoài ra, eARC cũng hỗ trợ các định dạng âm thanh object-based cao cấp như Dolby Atmos và DTS:X từ TV về soundbar hoặc AV receiver mà không bị suy hao chất lượng.
Đối với gaming, HDMI 2.1 cung cấp tính năng VRR (Variable Refresh Rate), ALLM (Auto Low Latency Mode) và QFT (Quick Frame Transport). Bộ 3 tính năng này cực kỳ hữu ích với game thủ console. VRR đồng bộ hóa tần số quét của TV với tốc độ khung hình của game, loại bỏ hiện tượng xé hình (screen tearing). ALLM tự động chuyển TV sang chế độ game có độ trễ thấp nhất khi phát hiện tín hiệu từ console. QFT giảm độ trễ trong việc truyền tải từng khung hình. Tất cả kết hợp lại tạo ra trải nghiệm chơi game mượt mà, phản hồi nhanh và không bị gián đoạn.
Quảng cáo
Belkin Connect Thunderbolt 5
Cáp Belkin Connect Thunderbolt 5 (INZ005fq1MBK) tập trung vào chất lượng và sự tối giản, tương tự như các phụ kiện của Apple. Cáp có màu đen với lớp vỏ ngoài bằng nhựa dày, cho cảm giác cầm nắm chắc chắn, đồng thời có khả năng chống mài mòn. Lớp bảo vệ bằng nhựa giúp Belkin Connect Thunderbolt 5 chịu được các tác động vật lý tốt hơn nhiều so với các loại cáp thông thường, hạn chế tình trạng gãy gập hoặc lộ dây dẫn bên trong sau thời gian sử dụng. Cáp có chiều dài tiêu chuẩn 1 m, tuân thủ đúng mức tối ưu của cáp Thunderbolt “thụ động” (passive), cho phép truyền tải toàn bộ băng thông 80 Gbps mà không cần các bộ khuếch đại tín hiệu.
Bên trong Belkin Connect Thunderbolt 5 có tích hợp chip E-Marker, đóng vai trò giao tiếp giữa 2 thiết bị kết nối để xác định khả năng của cáp gồm băng thông tối đa và công suất sạc. Vì công suất hỗ trợ sạc của cáp rất lớn (240 W) nên chip E-Marker còn tích hợp các tính năng bảo vệ quá dòng và quá áp. Điều này giúp đảm bảo rằng thiết bị chỉ nhận đúng mức năng lượng cần thiết, ngăn ngừa rủi ro chập cháy hoặc hư hỏng linh kiện đắt tiền.
Với băng thông PCIe Gen4 x4 lên đến 64Gbps, mình sử dụng Belkin Connect Thunderbolt 5 để kết nối giữa hub CalDigit Element 5 và máy tính, sau đó gắn SSD di động OWC Envoy Ultra rồi đo tốc độ truyền tải. Kết quả cáp có khả năng đạt mức tốc độ truyền tải lên tới hơn 6000 MBps, nhanh hơn gấp đôi so với Thunderbolt 4. Về khả năng sạc, cáp hoàn thành nhiệm vụ sạc cho laptop gaming ở mức công suất khoảng 100 – 120 W dễ dàng, bên cạnh việc xuất tín hiệu hình ảnh ra màn hình ngoài. Mình cũng sử dụng cáp Belkin Connect Thunderbolt 5 để kết nối máy tính với màn hình ASUS ProArt PA32QCV, độ phân giải 6K, tần số quét 60 Hz, hoạt động hoàn hảo.
Belkin Connect Thunderbolt 5 có chứng nhận Thunderbolt 5 từ Intel, đồng nghĩa với việc cáp đã vượt qua các bài kiểm tra nghiêm ngặt về hiệu năng, độ ổn định tín hiệu, khả năng tương thích ngược và độ bền vật lý. Ngoài ra, sản phẩm còn có các chứng nhận quốc tế như FCC (Mỹ), CE (Châu Âu), ETL và UL 60950-1.
UGREEN USB-C to HDMI 8K
Mẫu cáp UGREEN USB-C to HDMI 8K có lớp vỏ bện bằng sợi nylon (tên thường gọi: dây dù) chắc chắn, tăng cường độ bền, chống mài mòn và chống cắt, bù lại sợi cáp sẽ cứng hơn chỉ sử dụng vỏ nhựa. Phần đầu cắm được gia công từ hợp kim nhôm cứng cáp, có tác dụng tản nhiệt cho con chip chuyển đổi tín hiệu bên trong. Bên trong, lõi cáp được làm từ đồng nguyên chất và được bọc nhiều lớp chống nhiễu. Multi-layer shielding là yếu tố kỹ thuật quan trọng của cáp, lý do vì tín hiệu 48 Gbps của chuẩn HDMI 2.1 rất nhạy cảm với nhiễu điện từ (EMI). Việc chống nhiễu tốt sẽ đảm bảo tín hiệu được truyền đi ổn định hơn, tránh các hiện tượng mất hình, nhiễu hạt hay chập chờn.
UGREEN USB-C to HDMI 8K hoạt động dựa trên tính năng DisplayPort Alternate Mode (DP Alt Mode) của cổng USB Type-C. Khi bạn cắm đầu USB-C vào thiết bị tương thích, thiết bị đó sẽ xuất ra tín hiệu video gốc dưới dạng DisplayPort. Kế đó, 1 con chip chuyển đổi tích hợp sẵn sẽ nhận tính hiệu DisplayPort này và chuyển thành HDMI 2.1 trước khi đi tới màn hình hoặc TV. Vì có chip chuyển đổi này nên UGREEN USB-C to HDMI 8K chỉ hoạt động 1 chiều: từ nguồn phát của cổng USB-C tới thiết bị nhận có HDMI.
Để tận dụng được tối đa UGREEN USB-C to HDMI 8K, thiết bị nguồn phải hỗ trợ DP Alt Mode 1.4, từ đó mới có thể xuất ra độ phân giải cao nhất 8K @ 60 Hz hoặc 4K @ 120 Hz. Nếu thiết bị chỉ hỗ trợ các phiên bản cũ hơn như DP 1.2, độ phân giải và tần số quét sẽ bị giới hạn ở mức thấp hơn, như 4K @ 60 Hz.
Thử nghiệm của mình vẫn là xuất tín hiệu từ laptop có cổng USB-C hỗ trợ DP Alt Mode 1.4 ra màn hình PA32QCV, độ phân giải và tần số quét chính xác. UGREEN USB-C to HDMI 8K hỗ trợ các tính năng nâng cao chất lượng hình ảnh như HDR, Dynamic HDR, hỗ trợ độ sâu màu tới 12 bit, hỗ trợ eARC. Đối với game thủ, cáp sẵn sàng hỗ trợ với công nghệ VRR, ALLM và QMS.
UGREEN USB-C to DisplayPort 16K
Về ngoại hình, cáp UGREEN USB-C to DisplayPort 16K chia sẻ nhiều điểm tương đồng với UGREEN USB-C to HDMI 8K. Cùng có lớp vỏ ngoài bọc dù bền bỉ, chống cắt, đầu cắm bằng hợp kim nhôm cứng cáp, tản nhiệt tốt. UGREEN USB-C to DisplayPort 16K phải xử lý tín hiệu video tới 80 Gbps nên cực kỳ nhạy cảm với nhiễu và suy hao, do đó nhà sản xuất trang bị tới 3 lớp chống nhiễu, riêng phần lõi dây làm từ đồng mạ thiếc. Những chi tiết này giúp bảo vệ tín hiệu toàn vẹn khỏi nhiễu điện từ từ các thiết bị xung quanh.
UGREEN tuân thủ tiêu chuẩn của VESA về chân cắm số 20 (pin 20) của đầu DisplayPort. Ở những chuẩn DisplayPort cũ, chân 20 đôi khi được dùng để cấp một nguồn điện nhỏ, tuy nhiên nó có thể gây ra các vấn đề tương thích, nặng hơn thì hư hỏng card đồ họa hoặc màn hình. UGREEN USB-C to DisplayPort 16K vô hiệu hóa chân cắm số 20, không cấp nguồn, loại bỏ rủi ro trên. Đây cũng là điểm khác biệt so với các loại cáp giá rẻ, trôi nổi không rõ nguồn gốc trên thị trường.
UGREEN USB-C to DisplayPort 16K cũng hoạt động dựa trên DP Alt Mode của cổng USB Type-C tương tự như UGREEN USB-C to HDMI 8K, tuy nhiên nó đơn giản hơn nhiều. Bản chất tín hiệu hình ảnh gốc từ USB-C đã là DisplayPort, cáp UGREEN USB-C to DisplayPort 16K không cần trang bị thêm chip chuyển đổi, chỉ cần dẫn tín hiệu DP từ các chân của USB-C tới chân tương ứng của đầu DisplayPort tiêu chuẩn. Cáp được thiết kế để hỗ trợ đầy đủ băng thông 80 Gbps của chuẩn DisplayPort 2.1, tương ứng chế độ UHBR20. Nhờ vậy, bạn có thể sử dụng cáp để xuất tín hiệu hình ảnh ở chất lượng cực cao, lên tới 16K @ 30 Hz (60 Hz khi sử dụng DSC), 8K @ 120 Hz và 4K @ 240 Hz. Đương nhiên là bạn vẫn cần 1 nguồn phát USB-C và thiết bị nhận có hỗ trợ DisplayPort 2.1.
Hiện tai trên thị trường vẫn còn rất hiếm màn hình cũng như nội dung 16K, do đó mình vẫn chỉ thử nghiệm cáp UGREEN USB-C to DisplayPort 16K với màn hình PA32QCV. Đây cũng là màn hình có độ phân giải cao nhất mà mình tiếp cận được. Cáp hỗ trợ đầy đủ 2 công nghệ đồng bộ hóa tần số quét phổ biến nhất hiện nay – NVIDIA G-SYNC và AMD FreeSync – cung cấp trải nghiệm giải trí với game tốt hơn. UGREEN USB-C to DisplayPort 16K hỗ trợ tính năng MST (Multi-Stream Transport), cho phép kết nối nhiều màn hình DisplayPort với nhau theo kiểu chuỗi nối tiếp (daisy chain), rồi điều khiển từ duy nhất cổng USB-C của máy tính.
Kết luận
Cáp Belkin Connect Thunderbolt 5 là giải pháp đa dụng, “tất cả trong một” cho dữ liệu, video và sạc. Với chứng nhận Intel Thunderbolt 5 và chất lượng hoàn thiện cao, Belkin Connect Thunderbolt 5 có mức giá tương xứng. Lưu ý rằng bạn cần có 1 hệ sinh thái đồng bộ (máy tính, hub, thiết bị ngoại vi) để có thể tận dụng sức mạnh của cáp. Trong khi đó 2 mẫu cáp UGREEN USB-C to DisplayPort 16K và UGREEN USB-C to HDMI 8K có giá thành hợp lý, tương ứng dành cho nhu cầu băng thông video siêu cao và tương thích với hệ sinh thái giải trí gia đình. Cáp DisplayPort 16K hỗ trợ nhiều tính năng tiên tiến như MST, G-SYNC, FreeSync; trong khi đó cáp HDMI 8K thì sẵn sàng với eARC, VRR, ALLM.
Nếu bạn hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo nội dung, Belkin Connect Thunderbolt 5 cùng hệ sinh thái hoàn chỉnh của kết nối mới là lựa chọn chính xác. Cáp cho phép kết nối đồng thời với hệ thống lưu trữ tốc độ cao, eGPU mở rộng hay nhiều màn hình độ phân giải lớn dễ dàng chỉ bằng 1 cáp duy nhất. Khả năng này không chỉ tiết kiệm thời gian, tăng hiệu quả làm việc đa nhiệm mà còn mang tới góc làm việc gọn gàng hơn. Còn nếu bạn là game thủ chuyên nghiệm thì UGREEN USB-C to DisplayPort 16K sẽ giúp khai thác sức mạnh của các màn hình chơi game tần số quét cao, độ phân giải lớn. Trong khi đó nếu chỉ giải trí với console thì UGREEN USB-C to HDMI 8K là lựa chọn phù hợp. Ngoài ra, cáp HDMI 8K cũng là phương án thay thế khi bạn sử dụng TV làm màn hình cho PC.
Trong tương lai gần, Thunderbolt 5 sẽ phổ biến hơn là chuyện chắc chắn, tuy nhiên nó sẽ khó để thay thế hoàn toàn các chuẩn kết nối khác. Rào cản lớn nhất có lẽ là chi phí bản quyền và sự phức tạp trong triển khai cũng như các chứng nhận nghiêm ngặt. Thunderbolt 5 chủ yếu xuất hiện trên các sản phẩm và thiết bị đắt tiền, còn HDMI là tiêu chuẩn phổ biến nhất ở thị trường điện tử tiêu dùng; trong khi đó DisplayPort vẫn là lựa chọn hàng đầu cho dân chơi PC.
Nguồn: Tinhte.vn
